آشنایی با سمبل های برق صنعتی و کاربردهای آن‌ها
برق صنعتی یکی از ارکان اصلی در صنایع مختلف به شمار می‌رود و درک صحیح از سمبل‌های مربوط به آن، برای مهندسان و تکنسین‌ها امری ضروری است. سمبل‌های برق صنعتی به عنوان زبان مشترک در طراحی و تحلیل سیستم‌های الکتریکی عمل می‌کنند و به کمک آن‌ها می‌توان به راحتی اجزای مختلف یک سیستم را شناسایی و تحلیل کرد. در این مقاله به بررسی سمبل‌های برق صنعتی و اهمیت سمبل شناسی در این حوزه خواهیم پرداخت.
برخی از سمبل های برق صنعتی
۱. ترمینال فیوزدار (Fused terminal)
تجهیز ترمینال فیوزدار (Fused Terminal Block) یکی از قطعات مهم در سیستم‌های الکتریکی و کنترل است که برای اتصال و محافظت از مدارها استفاده می‌شود. این ترمینال‌ها ترکیبی از ترمینال‌های معمولی و فیوز هستند که هم امکان اتصال سیم‌ها را فراهم می‌کنند و هم از مدار در برابر اضافه‌بار و اتصال کوتاه محافظت می‌کنند.
2. کنتاکتور (Contactor)
کنتاکتور (Contactor) یک کلید الکترومکانیکی است که برای کنترل مدارهای الکتریکی با جریان بالا استفاده می‌شود. این دستگاه به طور گسترده در صنایع مختلف برای روشن و خاموش کردن بارهای الکتریکی مانند موتورها، سیستم‌های روشنایی، گرمایش و سایر تجهیزات الکتریکی به کار می‌رود.
نحوه عملکرد کنتاکتور
با اعمال ولتاژ به بوبین، میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود.
این میدان، هسته متحرک را جذب کرده و کنتاکت‌های اصلی و کمکی را به هم متصل می‌کند.
با قطع ولتاژ بوبین، فنر کنتاکت‌ها را به حالت اولیه بازمی‌گرداند و مدار قطع می‌شود.
3. کلید مینیاتوری (MCB)
کلید مینیاتوری (Miniature Circuit Breaker یا MCB) یکی از تجهیزات محافظتی پرکاربرد در سیستم‌های الکتریکی است که برای محافظت از مدارها در برابر اضافه‌بار (Overload) و اتصال کوتاه (Short Circuit) استفاده می‌شود.
انواع کلیدهای مینیاتوری
بر اساس نوع کاربرد:
تک‌فاز: برای مدارهای تک‌فاز.
سه‌فاز: برای مدارهای سه‌فاز.
بر اساس مشخصه قطع (Trip Curve):
نوع B: برای مصارف خانگی و روشنایی (حساسیت بالا).
نوع C: برای موتورها و بارهای با جریان راه‌اندازی متوسط.
نوع D: برای موتورها و بارهای با جریان راه‌اندازی بالا (مانند ترانسفورماتورها).
نوع K و Z: برای کاربردهای خاص صنعتی.
4. کلید جریان نشتی (RCCD)
کلید جریان نشتی، یا RCCB (Residual Current Circuit Breaker)، یک دستگاه حفاظتی الکتریکی است که برای محافظت از انسان در برابر برق گرفتگی طراحی شده است. این کلید به صورت اتوماتیک و سریع عمل می‌کند و در صورت تشخیص جریان نشتی، مدار را قطع می‌کند.
کلید جریان نشتی جریان رفت و برگشت را مقایسه می‌کند. اگر اختلافی بین این دو جریان وجود داشته باشد، به این معنی که جریانی از مسیر اصلی به طریق دیگری عبور کرده است، کلید جریان نشتی مدار را قطع می‌کند. این کلیدها معمولاً با حساسیت‌های مختلفی مانند 10، 30، 100، و 300 میلی آمپر تولید می‌شوند و در میلی ثانیه عمل می‌کنند.
5. پین مادگی (Receptacle pin)
پین‌های مادگی برای انتقال برق یا سیگنال‌های الکتریکی طراحی شده‌اند. آن‌ها شامل سوکت‌هایی برای پلاگ‌ها هستند که ارتباط ایمنی با کانکتورهای نری را تضمین می‌کنند. نمونه‌های رایج این کانکتورها شامل پریزهای برق خانگی و کانکتورهای برق صنعتی است که اغلب دارای مواد عایق برای افزایش ایمنی هستند.
در سمبل زیر یک نمونه مادگی سه‌فاز به همراه یک مادگی ارت را مشاهده می‌کنید. که کانکتورهای U و V و W جریان الکتریکی را دریافت می‌کنند و کانکتور PE هم به‌عنوان یک هادی حفاظتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سمبل مقابل تین تجهیز، یک نری سه‌فاز که به اصطلاح به آن Male pin 3pole هم می‌گویند، قرار می‌گیرد.
6. سرج ارستر (Current arrester)
یکی از سمبل‌هایی که به ندرت در صنعت برق مشاهده کردید، سمبل سرج ارستر هست. سرج ارستر یا برقگیر یک تجهیز الکتریکی است که برای محافظت از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی در برابر ولتاژهای ناگهانی مانند رعد و برق و سوئیچینگ استفاده می‌شود. سرج ارسترها جریان‌های اضافی را به زمین منتقل می‌کنند و از این طریق ولتاژهای ناشی از عوامل خارجی از تجهیزات محافظت می‌کنند.
7. بوبین اینترلاک (Interlock relay)
بوبین اینترلاک یا کویل اینترلاک در مدارهای الکتریکی نقش کلیدی در ایمنی و هماهنگی عملکردها ایفا می‌کند. تصور کنید نگهبانی که اجازه نمی‌دهد دو درب به‌صورت همزمان باز شوند تا از بروز حادثه جلوگیری شود؛ بوبین اینترلاک دقیقاً همین وظیفه را در مدار دارد.
در یک سیستم نقاله، ممکن است دو موتور وجود داشته باشد که نباید همزمان کار کنند تا از برخورد محصولات جلوگیری شود. بوبین اینترلاک با کنترل ترتیبی این موتورها، ایمنی سیستم را تضمین می‌کند.
شاید برایتان جالب باشد بدانید که اینترلاک‌ها فقط محدود به مدارهای الکتریکی نیستند؛ اینترلاک‌های مکانیکی نیز وجود دارند که در بخش‌هایی مانند درب‌های ایمنی ماشین‌آلات صنعتی استفاده می‌شوند.
در استاندارد IEC، سمبل‌ها ممکن است کمی متفاوت باشند، بنابراین آشنایی با استانداردهای IEC 60617 یا ANSI Y32 مفید است.
8. تیغه تأخیر در وصل
تیغه تأخیر در وصل یا کنتاکت با تأخیر در وصل در مدارهای الکتریکی و سیستم‌های کنترل صنعتی برای ایجاد تأخیر زمانی در عملکرد قطعات استفاده می‌شود. این قطعه پس از تحریک، با تأخیر زمانی مشخصی مدار را وصل می‌کند.
فرض کنید در یک خط تولید بطری‌سازی، می‌خواهیم دستگاه پرکن با تأخیر پس از روشن شدن نوار نقاله شروع به کار کند. با استفاده از تیغه تأخیر در وصل، می‌توان زمان‌بندی دقیقی بین این دو دستگاه ایجاد کرد تا از ریزش یا هدررفت مواد جلوگیری شود.
2 نظر
مرسی از فایل سمبل هایی که بارگذاری کردید
درود بر شما دوست عزیز