در دنیای برق صنعتی، استفاده از موتورها و سیستم‌های کنترلی به‌منظور بهینه‌سازی عملکرد و افزایش کارایی تجهیزات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از انواع موتورها که در این زمینه مورد توجه قرار می‌گیرد، موتور دالاندر است. این موتور به دلیل قابلیت‌های خاص خود، در صنایع مختلف به‌کار می‌رود. در این مقاله به تحلیل مدار فرمان دالاندر دوسرعته می‌پردازیم و کاربردهای آن را بررسی خواهیم کرد.
موتور دالاندر
موتور دالاندر یکی از انواع موتورهای الکتریکی است که به‌دلیل طراحی خاص خود، می‌تواند در دو سرعت مختلف کار کند. این نوع موتور معمولاً در کاربردهایی استفاده می‌شود که نیاز به تغییر سرعت در حین کار وجود دارد. موتور دالاندر با استفاده از مدار فرمان خاصی که دارد، قادر است به‌صورت خودکار سرعت خود را تغییر دهد و این ویژگی باعث افزایش کارایی و کاهش مصرف انرژی می‌شود.
موتورهای سه فاز دالاندر از یک سیم پیچ برای ایجاد دو عدد قطب سیم بندی استفاده می شود. در یک نوع از سیم پیچ‌ها دالاندر از اتصال مثلث کلاف‌ها برای سرعت کم و قطب زیاد و اتصال ستاره دوبل برای سرعت زیاد و قطب کم استفاده می شود. در اتصال دالاندر نسبت سرعت کم به زیاد 1/2 می‌باشد.
تحلیل مدار فرمان موتور دوسرعته (دالاندر)
مدار فرمان راه انداز موتور دالاندر تغییر سرعت را از دور کند به دور تند فرمان می دهد. در این مدار کنتاکتور KM2 باید پس از کنتاکتور دور کند KM1 وارد مدار شود و کنتاکتور KM1 از مدار خارج شود. ( مدار فرمان یکی به جای دیگری)
دقت کنید که کنتاکتورهای KM1 و KM2 حتی برای یک لحظه هم نباید با هم در مدار باشند زیرا حالت اتصال کوتاه سه فاز ایجاد می‌شود. به همین دلیل از شستی دوبل استفاده می شود.
با توجه به اینکه در شستی دوبل ابتدا قسمت قطع عمل می کند لذا با قطع بودن KM1 دیگر KM2 راه اندازی نمی‌شود. بنابراین، از کنتاکتور کمکی KA1 استفاده می شود.
در این صورت بعد از فشار به شستی دوبل و قطع KM2،KM1 می تواند وارد مدار شود. برای ایجاد دور کند کنتاکتورهای KM3 ،KM2 باید باهم در مدار باشند لذا پس از وصل شدن کنتاکتور KM2، کنتاکتور KM3 نیز وارد مدار می شود. کنتاکتور KM2 باید وابسته به KM3 باشد. بنابراین برای این دو کنتاکتور از کنتاکتور خود نگه دار KM3 استفاده می شود.
از کنتاکت بسته KM1 در مسیر دور تند و از کنتاکت های بسته KM3 و KM2 در مسیر دور کند استفاده می شود تا حفاظت مدار بیشتر شود.
کاربرد راه اندازی موتور با این روش
- صنایع نساجی: در ماشین آلات ریسندگی، بافندگی و تکمیل پارچه برای کنترل سرعت حرکت مواد اولیه و محصولات نهایی.
- صنایع غذایی: در نوار نقاله‌ها، میکسرها و دستگاه‌های بسته‌بندی برای کنترل سرعت فرآیند تولید.
- صنایع چوب: در ماشین آلات برش، تراش و سنباده‌زنی برای کنترل سرعت حرکت تیغه‌ها و ابزارهای برش.
- صنایع پتروشیمی: در پمپ‌ها و فن‌ها برای کنترل دبی سیال و جریان هوا.
- صنایع ساختمانی: در بالابرها و جرثقیل‌ها برای کنترل سرعت بالا رفتن و پایین آمدن بار.
- صنایع خودروسازی: در خطوط تولید برای کنترل سرعت حرکت قطعات و مونتاژ.
- تجهیزات تهویه مطبوع: در فن‌های سانتریفیوژ برای کنترل دبی هوا.
