در این مقاله به انواع فیوزها و نحوه کارکرد آنها می‌پردازیم. در مقاله گذشته، خواندیم که فیوز یک قطعه فلزی نازک (از جنس مس یا آلومینیوم) که درون یک محفظه قرار می‌گیرد.
انواع مختلفی فیوز در صنعت برق وجود دارند که امروز به مهترین آنها و نحوه عملکرد این تجهیز می‌پردازیم.
فیوزهای شیشه‌ای
فیوزهای شیشه‌ای برای محافظت از مدارات الکتریکی به کار می‌رود و معمولاً در ورودی اصلی تغذیه دستگاه‌ها و مدارات الکترونیکی قرار می‌گیرند. از یک‌رشته فلزی (معمولاً از جنس مس یا آلیاژ) تشکیل شده که درون یک محفظه شیشه‌ای قرار گرفته است.
این تجهیز کاربردهای زیادی در مدارات الکتریکی خانگی (یخچال، تلویزیون) مدارات صنعتی (موتورها، تجهیزات کنترل) و وسایل نقلیه (کامیون، موتورسیکلت) به کار می‌رود.
فیوزهای سکسیونری ( جدا کننده )
فیوز سکسیونری نوعی کلید برق است که برای قطع و وصل جریان الکتریکی در مدارهای فشارمتوسط و فشارضعیف استفاده می‌شود. این نوع کلیدها در مقایسه با سایر کلیدهای برق مانند کلیدهای مینیاتوری و کلیدهای اتومات، قابلیت قطع زیر بار را ندارند و فقط زمانی از آنها استفاده کرد که جریان در مدار قطع باشد.
برای قطع فیوزهای سکسیونری، اپراتور ابتدا باید اهرم آن را در حالت خاموش قرار دهید. این کار باعث می‌شود تیغه ها از هم جدا شوند و مدار قطع شود. بعد از قطع مدار، اپراتور میتواند آن را تعویض کند.
ترمینال فیوز دار
ترمینال فیوزدار نوعی ترمینال است که به منظور ایجاد اتصال الکتریکی ایمن و قابل اطمینان بین سیم ها و سایر اجزا در مدارهای الکتریکی استفاده می‌شود. این نوع ترمینال دارای یک فیوز داخلی است که در صورت عبور بیش از حد ازسیم ها ذوب شده و مدار را قطع می‌کند.
برای مطالعه بیشتر، ترمینال فیوزدار مقاله Terminal fuse را مطالعه کنید.
فیوز فشنگی
فیوز فشنگی یا buttle fuse، که به آن فیوز ذوب شونده هم می‌گویند، نوعی تجهیز الکتریکی است که برای محافظت از مدارهای الکتریکی در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار استفاده می‌شود. این تجهیز از یک المان حرارتی ساخته شده است که در صورت عبور جریان بیش از حد مجاز در زمان تعیینی، ذوب شده و مدار را قطع می‌کند. در این تجهیز از خاک سفید رنگی به نام کوارتز قرار می‌گیرد که برای خاموش کردن قوس الکتریکی استفاده می‌شود. بدنه این فیوزها از جنس سرامیک می‌باشد.
پایه فیوز
پایه فیوز، محل اتصال فیوز به مدار الکتریکی است. این پایه‌ها از جنس فلز رسانا مانند مس یا برنج تشکیل می‌شود. پایه فیوز، محلی را برای اتصال فیوز در خود فراهم می‌کند. پایه‌های پیچی از رایج ترین نوع پایه فیوزها هستند و به طور معمول در مصارف خانگی و تجاری استفاده می‌شود. فیوز با پیچاندن آن به داخل پایه، در جای خود محکم می‌شود.
فیوزهای کارتریج
این نوع تجهیز برای حفاظت از تجهیزات برقی مانند موتورها، یخچال و … در ولتاژهای بالا و جریان مورد استفاده قرار می‌گیرد. سطح کارکرد این تجهیز 600 آمپر و 600 ولت AC در دسترس هست. به‌طور کلی از این تجهیز در سیستم های فشار ضعیف مانند مصارف خانگی و تجاری استفاده می‌شود.از معروف ترین نوع فیوزهای کارتریج می‌توان به نوع فیوزهای کارتریج NH اشاره کرد که بر اساس استاندارد DIN آلمان ساخته می‌شود.
کلید فیوز
به محلی که فیوز در داخل آن قرار دارد وشبکه برق وصل می‌شود و باعث می‌شود تا فیوز کاردی در مدار قرار گیرد را کلید فیوز می‌گویند. این نوع تجهیز در مدل‌های گوناگون در جریان مختلف وجود دارند.
کلید فیوزها از لحاظ کارکرد به دو دسته تقسیم بندی می‌شود:
1) کلید فیوزهای غیر قابل قطع:
این نوع کلید فیوزها برای حفاظت از مدار در شبکه برق قرار می‌گیرد. همانطور که از نامش مشخص است وقتی جریان متصل است نمی‌توان آن را به‌عنوان قطع و وصل مدار استفاده کرد.
2) کلید فیوزهای قابل قطع زیر بار:
نوعی کلید برای قطع و وصل مدار از آن استفاده می‌شود. نکته حائز اهیمت این است که از فیوزهای کاردی برای محافظت از آن استفاده می‌شود.
فیوزکش
فیوزکش ابزاری است که برای برداشتن و جا زدن فیوزهای کاردی در تابلو برق و پایه‌های فیوز به کار می‌رود. فیوزکش‌ها در دو نوع آستین‌دار و بدون آستین موجود هستند. نوع آستین‌دار برای حفاظت از دست در برابر برق هنگام کار با فیوزهای داغ یا در محیط های مرطوب استفاده می‌شود.
نکته: به هیچ عنوان از انبر دست برای بیرون کشیدن فیوزهای کاردی استفاده نکنید. استفاده از انبر دست باعث برخود فیوز سوخته با فازهای کناری آن شده و تولید الکتریسیته (جرقه) می‌شود.
برای مطالعه و دانستن بیشتر در رابطه با انواع فیوز در صنعت برق مقاله FUSE را مطالعه کنید.
